Gisteren woonde ik in den Haag de voorstelling bij van Bo Tarenskeen over Heidegger.Gisteren woonde ik in Den Haag de voorstelling bij van Bo Tarenskeen over Heidegger. Hij mijmert als een (joods) professor over zijn vriendschap met Martin Heidegger. Er wordt heideggeriaans gesproken: achter alles wat wordt gezegd verschuilt zich een andere werkelijkheid, die we in taal gewaar kunnen worden. (Het is gelijk een overwoekerde Holzweg dat eeuwen terug ontstond bij houtkap. Als zo’n pad zich laat ontwaren, van verleden naar heden-en toekomst, dan integreert de tijd en krijgt het begrip zijn oorspronkelijke waarde: das da-“Sein” im “Zeit”). In taal krijgen de dingen hun betekenis door hun verhouding tot andere zaken (en bedenk dat Heidegger zich hier zag staan in de eeuwenlange westerse filosofie traditie). De vriend vraagt zich nu af wat vriend-zijn betekent: “Als je me het vraagt, dan weet ik het niet. Als het niet wordt gevraagd, dan weet ik het.” Een poging om iets van de relationele aspecten aan te duiden kan door je af te vragen wat een vijand is: want een vriend is in elk geval een ‘niet-vijand’. Dat leidt tot een morele reflectie. Alleen als iemand willens en wetens een ander kwaad doet, noemt Heidegger dat een vijand (en dat is wel een heel eng gedefinieerde begripsbepaling: als je uit gewoonte niet beter weet, dan kan het handelen daaruit voortvloeiend niet (moreel) vijandig worden genoemd. Dat is me nogal wat; dus dit gold ook voor het eeuwenoude ressentiment van antisemitisme?). Heidegger betuigde nooit enige spijt voor zijn nazi-verleden, ondanks zijn grote erkentelijkheid aan joodse vrienden en collega’s (Hanna Arendt, en bijvoorbeeld intellectueel bezien, Franz Rosenzweig). Het waarachtig-zijn staat geen be-grijp-en van anderen toe … De voorstelling is nog te zien op 6 april aanstaande in het Natlab te Eindhoven. Ik vond het een religieuze ervaring en zeer de moeite waard dit mee te maken. Voor meer informatie: www.botarenskeen.nl