Lieke Wijnia (1985) is kunsthistorica en religiewetenschapper. Aan Tilburg University deed zij promotieonderzoek naar het begrip sacraliteit binnen Festival Musica Sacra Maastricht. Zij sprak over haar onderzoek op onze manifestatie Smeken om verbeelding en is lid van de Visual Arts werkgroep van onze stichting. Op 12 september 2016 verdedigde zij haar proefschrift ‘Making Sense through Music. Perceptions of the Sacred at Festival Musica Sacra Maastricht’.

Steeds vaker zijn kerkgebouwen het decor van culturele activiteiten, zoals concerten en festivals. Dit is geen indicator van de teloorgang van institutionele vormen van religie, maar kan een waardevolle transformatie zijn. Juist op plaatsen waar muziek en religie elkaar ontmoeten, ontstaat er een nieuw, betekenisvol platform voor zingeving. Dit betoogt Lieke Wijnia in haar proefschrift, waarvoor zij onderzoek deed bij het jaarlijkse kunstenfestival Musica Sacra Maastricht. Doordat muziek een welhaast religieuze status heeft gekregen, terwijl religieuze muziek en rituelen steeds meer als kunst en erfgoed worden gezien, ontstaan er nieuwe kaders voor zingeving. Deze geven traditionele vormen van religie een nieuwe plek van betekenis in een geseculariseerde omgeving en leggen de nadruk op de rituele kwaliteiten van muziek en concertbezoek.

Doordat het Maastrichtse festival het begrip ‘sacraliteit’ als uitgangspunt neemt, is het voor veel bezoekers een bijzondere plaats van betekenisgeving. Als enige festival in Nederland programmeert het hierdoor zowel religieuze als niet-religieuze muziek, en van gregoriaans tot hedendaags. Door dit kader van sacraliteit overschrijdt het festival in haar programma de maatschappelijk sterk ingebedde tegenstelling tussen religie en seculariteit, en is er juist oog voor de vele vormen van zingeving die er vandaag de dag bestaan.

Daarnaast voedt de bestudering van het festival het argument dat sacraliteit een grote theoretische potentie heeft. Daarmee komen de waarden en betekenissen die mensen zelf toekennen aan, zij het religieuze, zij het niet-religieuze, muziek naar voren. Wijnia pleit dan ook voor een verbreding van het concept sacraliteit, waarmee de toekenning van ultieme, niet-onderhandelbare waarde centraal komt te staan. De toekenning van deze ultieme vorm van waarde aan muziek is veelal het resultaat van ervaringen die een brug slaan tussen het alledaagse leven en de niet-alledaagse werkelijkheid van het muziekstuk: als het speciale herinneringen oproept, een gevoel van herkenning of thuiskomen geeft, of juist een ontdekking van het onbekende bewerkstelligt.