van der Leeuw Stichting

Van de voorzitter: scheiden en verbinden

Terug naar overzicht
Geplaatst op26 jun 2015

Gijsbert Smit, voorzitter van de Van der Leeuwstichting, zal regelmatig een bijdrage schrijven op deze website. Gedachten over kunst en religie in het algemeen en de rol van de Van der Leeuwstichting daarin in het bijzonder.

Scheiden en verbinden


Door Gijsbert Smit

Binnen onze stichting is het gesprek over haar rol in deze tijd in volle gang. Hoe geven we vorm aan de oorspronkelijke gedachte in het licht van de inspiratie van Gerardus van der Leeuw en hoe houden we en krijgen we steun in inhoudelijke en financiële vorm. Wat mij daar steeds in treft is de oorspronkelijke gedachte van fenomenoloog Van der Leeuw die gevoed door een vurig verlangen op zoek was naar een universaliteit in de godsdienstige beleving. Zijn opvolgers lijken daar een scheiding in aan gebracht te hebben zodat op de universiteiten onderzoek naar de religieuze beleving van Tolkienlezers een erkend onderwerp is.

Godsdienstige beleving , waar bindt dat zich aan?  Hoe drukken mensen dat uit, hoe geven ze er vorm aan. In ons bestuur wordt de waarde van de natuur beleving erkend, veel kunst wordt in relatie met die natuur gemaakt. Sterker nog, we zoeken actief  om dit thema verder uit te werken.

In mijn dagelijks werk help ik met het transformeren van een groot schiereiland in de uiterwaarden bij Hurwenen in een groot aaneengesloten areaal van stroomdalflora en glanshaverhooilanden. De dynamiek, de gradienten, de vele zeldzame bloeiende planten die jaar na jaar door goed beheer beter gedijen lijken soms met de leeuwerik in de lucht en de kwartelkoning in de meidoornhaag  een gezang van de eeuwigheid. Het raakt mijn religieus gevoel, het verbindt me.

Rond 1778 liep in het zelfde gebied een dominee, Jan Floris van Loenen Martinet, meester der Vrije Konsten, Doctor in de Wijsbegeerte en Predikant te Zutphen. Hij wilde God ontmoeten in de natuur en publiceerde  in 1777 de Katechismus der Natuur. Een lijvig boekwerk met prachtige tekeningen en teksten. Een man met een vurig verlangen die zonder zijn gevoel te analyseren of te relativeren wilde getuigen van de fenomen die hij waarnam, als zou  de natuur een leidraad kunnen vormen om de mens te leren en  geestelijk te vormen. Hij bestudeerde planten, dieren en landschappen. De Waal was in die tijd een sterk meanderende rivier die in het vlakker wordende gebied rond Hurwenen ( Zaltbommel) zijn zand deponeerde. Met als gevolg een woest gebied met eilandjes, strangen en heel veel leven in de Kil van Hurwenen. In een van de  brieven  die hij kreeg  van de plaatselijke dominee  wordt melding gemaakt van het vangen van de laatste bever in het gebied. Dat betreurde hij ten zeerste. (Bron: DBNL)

In de Hurwenensche uiterwaarden zijn sinds de jaren 70 steeds meer ruigtes en natte plekken gecreëerd waardoor we enkele jaren geleden de bever weer terug hadden in het gebied. Ik deelde deze blijde boodschap met  nota bene  de verre verre achterneef van onze “meester in de konsten” , Roelof van Loenen Martinet die toen namens de Gelderse Milieufederatie onvermoeibaar was in lobbyen voor een natuurlijker rivier.  Vele honderden kilometers dijklint werden bloeiend dijklint en de rivier krijgt meer ruimte, mede  dankzij de inzet van deze nazaat van onze bevlogen Zutphense dominee.

Ik liep er gisteren. In de zonsondergang van een der langste dagen zagen we een lichter met grijper op de stroom liggen, onvermoeibaar rustig schepte de kraandrijver happen basaltblokken uit een rivierkrib. “Kijk” zei ik “ een ander ideetje van Roelof. Maak de kribben lager, geef de rivier de ruimte en laat de natuur het werk doen.  Ik voelde me verbonden.

Ik zou alle donateurs en lezers  willen vragen hun gedachten met ons te delen om als Van der Leeuwstichting ons specifieker en beter op dit thema te richten.  Reacties graag op buitengebied@planet.nl